İran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) müfettişine nükleer tesislere girme izni vermemesi, Avrupa Birliği (AB), ABD ve İran arasında gerginliğe neden oldu.
Avusturya'nın başkenti Viyana'da toplanan UAEA Yönetim Kurulu'nda, İran'ın UAEA müfettişine nükleer tesise girme izini vermemesi ve nükleer faaliyetlerine ilişkin güvence denetimi anlaşmasına yönelik gelişmeler tartışıldı.
Toplantının ardından AB tarafından yazılı açıklama yapılırken, ABD ve İran büyükelçileri basın mensuplarına açıklamalarda bulundu.
AB tarafından yapılan açıklamada, İran'ın UAEA ile zamanında ve tam olarak iş birliği yapması ve ajanstan gelen taleplerin hızlı şekilde yanıtlanmasının güvence denetimi anlaşmasının uygulanması için önemli olduğuna işaret edildi.
"UAEA müfettişleri görevlerini yapabilmeli"
Açıklamada ayrıca nükleer tesise girilmesine izin verilmeyen UAEA müfettişi konusuna da değinilerek, söz konusu olayın bir daha tekrarlanmaması için İran'a çağrıda bulunuldu.
Müfettişlerin profesyonel ve tarafsız oldukları vurgulanan açıklamada, doğrulama faaliyetlerinin ön saflarında bulunan müfettişlerin, güvence denetimi anlaşması doğrultusunda görevlerini tam anlamıyla yapmalarının önemine dikkat çekildi.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmanın AB tarafından desteklendiği ve muhafaza edilmesi için çalışıldığı vurgulanan açıklamada, İran'ın anlaşmaya tam olarak uyması gerektiği anımsatıldı.
ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Viyana Ofisi Nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Jackie Wolcott, basına yaptığı açıklamada, Ajansın İran'da deklare edilmemiş nükleer maddenin bulunduğuna ilişkin bulgular saptadığını belirterek, İran'ın saptanan unsurların nereden geldiğini ve halihazırda bu maddelerin nerede olduğuna ilişkin mantıklı bir açıklamasının olmadığını belirtti.
Büyükelçi Wolcott, İran'ın geçen hafta bir Ajans müfettişini tutukladığı iddiasında bulunarak, müfettişin şu an güvende olduğunu ancak İran'ın tutumunun diğer müfettişler için bir tür "gözdağı" niteliğinde olduğunu söyledi.
ABD'nin UAEA'yı tam anlamıyla desteklediğini kaydeden Wolcott, yönetim kurulunda ele alınan bugünkü konuların İran'ın güvence denetimi anlaşması ve Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması'nın uygulanmasına da zarar verdiğini, bu nedenle İran'ın tam ve acil şekilde iş birliği yapmasından daha önemli bir şeyin olmadığını ifade etti.
"Müfettiş kesinlikle tutuklanmadı"
İran'ın BM Viyana Ofisi Daimi Temsilcisi Büyükelçi Kazım Garib Abadi de bugünkü toplantıda, Ajans müfettişinin İran’da bir tesise alınmaması konusu ve güvenlik anlaşmasının ele alındığını söyledi.
Abadi, geçen hafta İran’ın İsfahan kentindeki Natanz nükleer tesisini kontrole gelen Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı müfettişlerinden birinin tesise girerken yapılan kontrollerde üzerinde şüpheli bir maddenin tespit edildiğini, söz konusu gözlemcinin kadın olması nedeniyle kıyafetleri dahil kişisel eşyalarının kontrol edilmesi için bir kadın güvenlik görevlisinin beklendiği sırada, müfettişin tuvalete gittiğini, geri döndüğünde kontrol cihazlarının şüpheli madde uyarısında bulunmadığını anlattı.
Bu durum üzerine müfettişin kullandığı tuvalette yapılan kontrollerde cihazların uyarı verdiğini kaydeden Abadi, UAEA yetkililerinin de eşliğinde söz konusu müfettiş kadının kaldığı evin arandığını söyledi.
Abadi, gelişmeler üzerine İran’ın Ajansla irtibata geçerek, duruma ilişkin bilgi paylaşımında bulunduğunu ifade ederek, söz konusu müfettişin de ajansın merkeziyle irtibata geçtiğini, UAEA’nın merkeze çağırdığını, müfettişin 30 Ekim'de Viyana'ya geldiğini aktardı.
Müfettişin kesinlikle tutuklanmadığını belirten Abadi, "Atom Enerjisi Ajansı’na söz konusu kadın müfettişin gözlemci listesinden çıkarılması ve yerine bir başka müfettişin listeye eklenmesi talebinde bulunduk." dedi.
Abadi, müfettiş olayına ilişkin ajansla iş birliği içinde hareket ettiklerini sözlerine ekledi.
