Naylon poşet denizleri kirletiyor, doğayı boğuyor. Naylon poşetle mücadele bu yüzden birçok ülkenin çevre gündeminde ilk sıralarda yer alıyor. 8 ülkede naylon poşetle mücadelenin geldiği aşamayı derledik.

Naylon poşet uzun yıllar marketlerin kasalarında ücretsiz olarak dağıtıldı. Naylon poşetlerin içerdiği polietilen ve polipropilen maddelerinin çevreye verdiği zararın birçok araştırmayla kanıtlanması bu alanda bir dönüm noktası oldu. Batılı gelişmiş ülkelerden Hindistan'a, bu alandaki gelişmeleri özetledik:

Almanya:

Almanya'da süper marketlerde naylon poşet yasak değil, ancak genelde ücrete tabi. Bu nedenle tüketicilerin çoğu alışverişe giderken yanına bez poşetleri veya alışveriş çantalarını almayı tercih ediyor. Almanya'da 1 Nisan tarihinden itibaren plastik poşetlerin yüzde 6o'ının ücretli olması bekleniyor. 2020 yılından itibaren kişi başına yılda 90 naylon poşet kullanılmasın hedefleyen bir AB direktifi nedeniyle ücretlerin de poşet başına 20 cente yükselmesi gündemde.

İtalya:

İtalya'da naylon poşet 2011'den bu yana yasak. Poşet kalkınca tüketicilerin birçoğu kendi bez torbası ya da bavuluyla alışverişe çıkar oldu. Vazgeçmeyenler, adet başına 15 cent ödeyerek kağıttan üretilmiş ya da "biyolojik" poşetlerden edinebiliyor. Yasağa hâlâ bazı küçük işyerleri ve pazarlarda uyulmadığı görülüyordu. Bunun önüne geçmek için 2014'te yeni bir yasa daha çıkarıldı. Düzenleme naylon poşet yasasının ihlali durumunda 25 bin euroya kadar para cezası öngörüyor.

Fransa:

Fransa'da geçen yıl 1 Temmuz'dan beri süpermarketlerin kasalarında naylon poşetler yasaklandı. Buna karşılık sebze ve meyve reyonlarında naylon poşet kullanımı devam ediyor. 2017'den itibaren poşetler oradan da kalkacak. Fransa Çevre Bakanlığı'nın verilerine göre 2014'te kasalarda 5, sebze ve meyve reyonlarında ise 12 milyar naylon poşet dağıtıldı.

İngiltere:

İngiltere'de geçen yılın ekim ayında naylon poşetler ücretli hale geldi. 6-7 centlik ücret yalnızca büyük marketler için geçerli. Bakkal ve büfeler buna tabi değil. Hükümet, süpermarketlerde naylon poşet kullanımını böylece yüzde 80 oranında azaltmayı hedefliyor. Kasiyerler ücretin etkisini göstermeye başladığını, birçok kişinin çantasıyla alışverişe geldiğini belirtiyor.

Norveç:

Poşet başına yaklaşık 10 cent ücret ödemek zorunda kalmaları Norveçli tüketiciler üzerinde caydırıcı olmadı. Hemen her alışverişte naylon poşet edinmeye devam ediyorlar. Alışverişe bez torbalarını getirenler ise şaşkınlıkla izleniyor. Norveç'te naylon poşet tüketimi söylece her yıl 1 milyar adede ulaşıyor. Bu, kişi başına 3 kilo plastik anlamına geliyor. Ancak poşetler doğaya bırakılmıyor. Yüzde 80'inden fazlası çöp torbası olarak kullanılıyor.

ABD:

Naylon poşet, ABD'de tüketimin adeta ayrılmaz bir parçası. Hâlâ ülkenin geniş kesimlerinde ücretsiz olarak dağıtılıyor. ABD'de naylon poşet kullanımı yılda ortalama 100 milyar adeti buluyor. Ancak son 10 yılda, özellikle yerel düzeyde bu alanda bir değişim gözleniyor. Toplam 20 eyaletteki yaklaşık 180 şehir ve kasabada naylon poşetler ya yasaklandı ya da ücretli hale geldi. San Francisco başı çeken büyük şehirlerden oldu. Los Angeles ve Chicago da onu izledi. Washington DC'de poşet başına 5 cent ücret gelince tüketim de yüzde 60 oranında düştü. New York'ta da benzer bir düzenlemeye gidilmesi gündemde.

Hindistan:

Hindistan'da naylon poşetler "utanç verici nesneler" olarak görülmüyor. Hintliler alışverişten sonra boşaltıp çekmecelere sıkıştırmak yerine, poşetleri içindekilerle birlikte evin sağına soluna bırakmayı ya da duvara asmayı yeğliyor. Daha ince naylon poşetler çöp torbası olarak kullanılıyor. Son yıllarda gerek merkezi hükümet gerekse bazı eyalet hükümetleri naylon poşetle ilgili bazı düzenlemeler çıkardılar. Buna göre belli ebatlardaki naylon poşetlerin üretimi ve belli mekânlarda dağıtımı yasaklandı. Örneğin kutsal Ganj nehrinin 2 kilometre yakınına poşet sokulmasına izin verilmiyor. Gözlemciler, yasakların etkisini cılız olarak değerlendiriyor.

Çin:

Çin'de naylon poşetler 2008 yılının haziran ayından beri ücretli. Marketten alışverişini naylon poşetle taşımak isteyenler poşet başına 2 – 5 cent arasında ücret ödüyor. Müşterilerine bedava poşet dağıttığı saptanan işyerlerini ise bin 370 euro gibi ağır para cezası bekliyor. Poşetlerin ücretli olmasının kullanımı önemli ölçüde azalttığı belirtiliyor. Yine de Çin naylon poşetlerin neden olduğu çevre kirliliğinden kurtulamadı.

PLASTİK POŞETE ALTERNATİFLER

Plastik poşet şart değil

Pazarda ya da markette plastik poşetler oldukça sık kullanılıyor. Almanya’daki her bir kişi yılda ortalama 71 adet plastik poşet kullanıyor. İçeriğinde tamamen sentetik maddeler bulunan plastik poşetlere karşılık çevre dostu şartlarda üretilmiş birçok alternatif mevcut.

Sonuçlarını düşünmüyoruz

Sıradan tek kullanımlık plastik poşetler tamamen sentetik, ham petrolden elde edilen polietilenden yapılıyor. Plastik poşetlerin çevreye zararlı olmasının yanında, doğada tamamen çözülebilmesi için 400 ile 500 yıl arasında bir sürenin geçmesi gerekiyor. AB Komisyonu ise plastik poşetlerin yasaklanmasına ilişkin düzenlemeleri destekliyor.

Çevre dostu naylon poşet?

Ekolojik naylon ya da çevre dostu naylon olarak adlandırılan poşetlerin içeriğinin %70’ini ham petrol, %30’unu ise yenilenebilir kaynaklar oluşturuyor. Kulağa hoş gelse de, bu plastik torbalar sadece sınırlı olarak geri dönüştürülebiliyor. Poşetlerin üretiminde kullanılan bitkilerin tarımsal olarak yetiştirilmesi ise oldukça zahmetli.

Yüksek geri dönüşüm oranı

%70’i geri dönüştürülmüş polietilenden oluşan tek kullanımlık poşetler de var. Bu poşetler, diğer tek kullanımlık poşetlere göre çevreye daha az zarar veriyor. Fakat Almanya’daki birçok plastik poşet geri dönüştürülemiyor.

Kâğıt torbalar

Kâğıt torbalar, sentetik maddelerden üretilen plastik poşetlerden ekoloji açısından çok da iyi bir konumda değil. Üretiminde, kimyasallardan elde edilen, uzun ve güçlü selüloz liflerinin kullanılması gerekiyor. Fakat bu torbalar geri dönüştürülmüş kâğıttan üretilmişse diğer ürünlere nazaran hâlâ çevre dostu sayılıyor.

Kumaş torbaların dezavantajı

Pamuk, rafya veya ketenden üretilen kumaş torbalar tekrar tekrar kullanılabilme imkanıyla oldukça çevre dostu. Diğer yandan üretimleri için, tek kullanımlık poşetlerden çok daha fazla madde ve enerji gerekiyor. Ayrıca ürünlerin hammaddesi olan bitkiler için büyük ölçekte su ve kaynak gerekiyor.

Çok kullanımlık plastik torbalar

Kumaş torbaların dışında uzun süre kullanılabilen bir diğer alternatif ise hammaddesi sentetik polietilen, polyester ve polietilen tereftalat (PET) olan çok kullanımlık plastik torbalar. Polietilenden üretilen çok kullanımlık bir plastik torba, üç kullanımdan sonra bile tek kullanımlık bir plastik poşetten daha çevre dostu.

Pratik ve çevre dostu

Diğer çok kullanımlık bir ürün ise polyesterden üretilen, katlandığında bir paket cep mendilinden daha fazla yer kaplamayan çantalar. 30 gramlık ağırlıklarıyla, birçok tek kullanımlık plastik poşetten çok daha hafif olsa da, 10 kiloya kadar ağırlık taşıyabiliyor. 

Kaynak: Deutsche Welle Türkçe

Güncelleme Tarihi: 03 Aralık 2018, 14:12