Doğu Akdeniz Üniversitesi Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi ve Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Uluslararası Ortak Tıp Programı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Osman Köstek, “4 Şubat Dünya Kanser Günü” ile ilgili açıklamalarda bulundu. Doç. Dr. Köstek yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:

“Dünya Kanser Günü”

“Vücudumuza şekil veren dokularımız özelleşmiş hücrelerden oluşmaktadır. Normal hücrelerde meydana gelen değişiklikler ile hücrelerin kontrolsüz, anormal çoğalması ile tümör adı verilen kitlesel lezyonlar ortaya çıkmaktadır.

Kanser insanlık tarihi kadar eskidir. En eski yazılı eserlerde de (M.Ö. 3000 Edwin Smith papirüsü) bahsedilmektedir. İlk defa MÖ 460-370 yılları arasında Hipokrat tarafından “karkinos” adıyla belirtilmiş sonraki yıllarda bu terim “kanser” olarak anılmıştır.

Kanser, güncel verilere göre dünyada ve ülkemizde ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. Genel olarak kanser riski yaş ile birlikte arttığından, beklenen yaşam süremiz arttıkça, kanser olgularının artacağı ve ölüm nedenleri arasında ilk sırada kanserin yer alacağı tahmin edilmektedir. Ancak kanseri önleme, teşhis etme ve tedavi etmedeki güncel gelişmeler ile kansere bağlı ölüm oranlarının azaldığı yapılan çalışmalar ile gösterilmiştir. Önemli bir halk sağlığı sorunu olan kansere karşı korunma ve erken teşhis belirgin önem arz etmektedir.

Tüm kanserlerin %40’ından fazlası ve neredeyse kanser nedenli ölümlerin yarısı önlenebilir nedenlerle ilişkilidir. Peki bu önlenebilir nedenler nelerdir? Sigaranın bırakılması, fazla kilolardan kurtulma, alkol tüketiminin bırakılması, fiziksel aktiviteye zaman ayırma, etken enfeksiyöz ajanlara karşı aşılanma ve fazla güneş ışığı maruziyetinden kaçınma en önemli değiştirilebilir nedenler arasında yer almaktadır.

Sigara ve tütün dumanı ile solunan kimyasallar ağız ve yutak bölgesi ile akciğerlere zarar vermekle kalmaz kan dolaşımına geçerek tüm vücuda taşınarak birçok kanser tiplerine yol açabilmektedir. Bir kişi ne kadar fazla sigara içer ise o kadar kanser hastalığı tanı yaşı genç ve ne kadar uzun süre içer ise de hastalığa yakalanma riski daha da artar. Şu anda, dünyada tütün kullanımı kanser nedenli ölümlerin % 22’sinden sorumlu iken bu oran ülkemizde maalesef % 34.1’dir.

Kanser tanısının erken konması, etkili erken tarama testlerinin yapılması ile mümkündür. Etkili tarama yöntemlerimiz, dışkıda gizli kan testi, kolonoskopi ve rektosigmoidoskopi ile sadece kolorektal kanseri erken tespit etmekle kalmaz, aynı zamanda hastalığın önlenmesine de yardımcı olur.

Meme kanseri açısından mamografi ile özellikle 50 yaş üstü kadınlarda erken tanı sayesinde kanser nedenli ölümleri anlamlı derecede azaltmaktadır. Ailesinde genç yaşta meme ve/veya yumurtalık ve/veya endometriyum kanseri gibi kanser öyküsü olan bireyler daha dikkatli değerlendirilmelidir. Bu bireylerde, genetik yatkınlığın değerlendirilmesi ve tarama amaçlı tetkiklere daha erken yaşlarda başlanması gerekebilir.

PAP ve HPV testi, hem tek başına hem de birlikte kullanımı ile rahim ağzı (serviks) kanserinin hem önlenmesi hem de erken tanısında yardımcı olmaktadır.

Akciğer kanseri için yüksek risk taşıyan kişilerde, özellikle yoğun sigara içenlerde, düşük doz bilgisayarlı tomografinin tarama ve erken tanıda yararı gösterilmiştir. Tarama, erken tanı ve uygulanan etkin tedavilerle, akciğer kanserinden ölüm oranlarının yaklaşık %24 oranında azaldığı saptanmıştır.

Özetle, günümüzde kanser insidansı ve kansere bağlı ölüm oranları, önemli bir halk sağlığı sorunudur. Kansere karşı en etkili mücadele, hastalığın ortaya çıkışına neden olan değiştirilebilir risk faktörleri ile yapılacak mücadeledir. Bunlara dikkat edilerek riskin azaltılması ve tarama programlarına dahil olunması, kanserin hem önlenmesi hem de erken tanı ve tedavisini mümkün kılmaktadır.”