COVID-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının neden olduğu küresel tedarik zincirindeki bozulmaya, yarı iletken çip üretiminde önemli yeri olan neon gazı ve paladyum gibi maddelerin üretiminde yaşanan sıkıntı da eklendi.
Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, iki ülkenin birçok ham maddede önemli üretici olması sebebiyle küresel tedarik zincirini tehdit etmeye başladı.
Savaş, buğdaydan doğal gaza birçok ham maddenin fiyatında dalgalanmaya neden olurken, ikame edilmesi daha zor olan neon gazı ve paladyum gibi ürünlerde tedarik sıkıntısı yaşanabileceği endişesi arttı.
Neon gazının yaklaşık yüzde 90'ı Ukrayna'da üretiliyor, paladyumun da yüzde 40'a yakın bir bölümü Rusya'da bulunuyor. Bu maddelerin arzında yaşanacak sıkıntının küresel ekonomiyi olumsuz etkilemesinden endişe ediliyor.
Teknolojinin çarkını kıran çip krizi
Yarı iletken çip üretimi sekteye uğrayabilir
Her iki madde; endüstriyel üretimin önemli noktalarında devreye giriyor. Başlıca kullanım alanları ise yarı iletken çip üretimi.
Çelik üretiminin yan ürünü olarak elde edilen neon gazı, sadece bazı eski ve büyük demir çelik fabrikalarında üretilebiliyor.
Neon gazı, çip üretimindeki silikon tabaka üzerine yansıtılan lazer ışıklarını beslemekte kullanılırken, paladyum, çip üretiminin son evrelerinde devreye giriyor.
Neon gazında yeni tedarikçi kolay görünmüyor
Ukrayna'nın neon gazı arzı devam eden savaşla birlikte sıkıntılı bir döneme girerken, dünya genelinde Rusya'ya uygulanan yaptırımların paladyumda arz açığına sebep olma ihtimali bulunuyor.
Analistler, Ukrayna'da neon gazı üreten bazı büyük şirketlerin üretimi durdurmak zorunda kaldığını belirterek, yeniden üretimin başlangıç tarihinin bilinmediğini söylüyor.
Artan fiyatların küresel ekonomiyi olumsuz etkilemesi ve enflasyon baskısını artırmasının yanı sıra bu ham maddelerin ikamesinin zorluğuna da dikkati çeken analistler, yeni tedarikçilerin ortaya çıkabilmesi için yeterince zaman olmadığını vurguluyor.
'Çip krizi' diğer sektörlere de sıçradı
Cep telefonlarından kameralara birçok ürünün imalatı olumsuz etkilenebilir
Değişen teknolojiyle birlikte üretilen ürünlerde yarı iletken çiplerin yoğun şekilde kullanıldığını belirten analistler, yarı iletken çiplerin tedarik arzındaki aksamaların cep telefonlarından kameralara, elektrikli arabalardan beyaz eşyaya kadar birçok ürünün imalatını olumsuz etkileyebileceğini söylüyor.
COVID-19 salgınında tedarik zincirinde yaşanan kırılmalar sonrası üreticilerin stoklama anlayışında önemli değişiklikler meydana geldiğini ifade eden analistler, neon gazı ve paladyum stoklarının şimdilik yeterli düzeyde olduğunu ancak savaşın 6 aydan fazla uzaması halinde tedarik zincirinde önemli kırılmalar yaşanabileceğinin altını çiziyor.
Dünya genelindeki enflasyonu yükseltebilir
Tedarik zincirindeki kırılmaların domino etkisi şeklinde üretim sistemlerindeki birçok faktörü art arda etkilediğini belirten analistler, bu durumun halihazırda dünya genelinde yüksek seyreden enflasyonu daha da besleyebileceğini söyledi.
