Eski İngiliz diplomat William Mallinson, Kıbrıs adasının geleceğiyle ilgili dikkat çeken bir analiz kaleme aldı.
Habere göre; Mallinson, “Kıbrıs onlarca yıldır emperyal güçlerin kedi pençesi oldu ama artık çok daha fazlası” dedi.
Mallinson değerlendirmesini şu ifadelerle sürdürdü:
Analizde Trump’ın Orta Doğu’da attığı adımlar ve Putin’le kurduğu doğrudan ilişki üzerinden Kıbrıs’ta olası bir çözümün ipuçları veriliyor.
Mallinson’a göre İngiltere’nin adadaki egemen üsleri (SBA) artık anlamsız bir yük haline geldi ve Washington ile Moskova, Kıbrıs’ı AB ve İngiltere’yi devre dışı bırakarak kendi aralarında çözebilir.
Mallinson, Yunanistan’ın ABD’ye tam bağımlı hale geldiğini ve Moskova’nın artık Atina’ya güvenmediğini vurgularken, Türkiye’nin ise NATO için kritik olduğuna dikkat çekti. “1974’te Türkiye’nin işgali Washington tarafından gizlice onaylandı” hatırlatmasında bulunan Mallinson, Amerikan dış politikasının halen Türkiye’yi stratejik ortak olarak gördüğünü yazdı.
Kıbrıs üzerinden çıkacak bir Türk-Yunan savaşının NATO’nun güney kanadını felç edeceğini belirten Mallinson, “Bu ABD için kabus senaryosudur çünkü yalnızca Moskova’ya yarar” dedi. Yazıda aynı zamanda İngiltere’nin üsleri bırakmaya hazır olduğu ama ABD’nin engellediği iddia ediliyor. “SBA’lar artık stratejik değil, politik yük haline geldi. İngiltere istemese de Washington bırakmaz.”
Mallinson, iki olası çözüm öneriyor: ya mevcut mekanizmada iki devletli çözümle yeniden müzakere edilen bir uzlaşma ya da İsviçre tarzı konfederasyon. İlk adım olarak, tarafların karşılıklı mülkiyet ve iade konusunda anlaşması gerektiğini belirtiyor. Bu modelin, NATO içinde büyük bir savaşı önleyebileceğini ve enerji müzakerelerini kolaylaştıracağını savunuyor.
Trump ile Putin’in Kıbrıs’ta masaya oturması ihtimalini ‘çılgın ama mümkün’ gören Mallinson, Avrupa Birliği’nin itirazlarının süreci etkilemeyeceğini iddia ediyor: “Ne ‘sürdürülebilirlik’ ne ‘kapsayıcılık’ sloganları gerçeği değiştirecek. Kıbrıs artık küresel güçlerin göbeğinde.”
Kıbrıs ve Rusya
Kıbrıs, Yunanistan’dan farklı olarak Rusya için stratejik önem taşıyor. Moskova, 1960’tan bu yana Kıbrıs’ın bağımsız ve askerden arındırılmış bir devlet olması gerektiğini savundu. Türkiye’nin 1964 ve 1967’deki işgal girişimlerini askeri müdahaleyle önlemeye çalıştı. 1974’te ise, Yunan cuntasının Enosis planını engellemek için müdahale etmedi.
Annan Planı’na da NATO etkisini sürdürdüğü için karşı çıktı. Ancak 2022’de ABD baskısıyla Rus savaş gemilerinin Kıbrıs limanlarını kullanmasına izin veren anlaşma iptal edilince, Moskova Nicosia’ya olan güvenini sorgulamaya başladı.
Trump ve Putin etkisi ve olası senaryolar
Moskova’nın önceliği NATO üslerinin kaldırılması ve tarafsız bir Kıbrıs’tır. Trump da Ukrayna konusunda tarafsızlık ilkesini desteklediğine göre, bunu Kıbrıs’a da uygulayabilir.
Birinci Senaryo: Rusya, Atina’nın Rus düşmanlığına kızarak Kuzey Kıbrıs’ı tanıyabilir. Bu, tarafsızlık garantisiyle olur. İngiliz üsleri iki devlete devredilir. Yunan ve Türk askeri birlikleri (ELDYK-TURDYK) çekilir. ABD’nin baskısıyla İngiltere kabul eder. İsrail itiraz etse bile Trump’ın desteğine ihtiyaç duyduğu için geri durur.
Mülkiyet ve mülteciler için mekanizmalar geliştirilir. Zamanla iki devlet konfederasyona gidebilir. Bu çözüm Türk gururunu tatmin eder, Yunanistan ise Rusya’yı ‘ihanet’ etmiş olmanın bedelini öder. Ege’deki gerginlik de azalabilir.
İkinci Senaryo: Çifte Enosis. Ancak bu NATO’yu güçlendireceğinden Rusya açısından kabul edilemez olur.
Sonuç
1955’ten bu yana İngiltere, Kıbrıs’ta Yunanistan-Türkiye düşmanlığını körükleyerek adada kalmayı başardı. Bu iki NATO ülkesi üç kez savaşın eşiğine geldi. Bu da NATO’nun güney kanadını zayıflatacağı için ABD’nin çıkarına aykırıydı.
Silah tüccarları için savaş ve savaş tehdidi kârlıydı. Ancak şimdi Trump yönetimiyle şekillenmeye başlayan yeni dünya düzeninde, Kıbrıs tıpkı Ukrayna gibi çözülebilir.
Avrupa Birliği’nin ne kadar bağırıp çağırdığı önemli değil. “Çeşitlilik”, “kapsayıcılık”, “sürdürülebilirlik”, “omuz omuza”, “ileriye dönük” gibi şişirilmiş kelimeler gerçeği değiştirmeyecek."
